Wednesday 25 May 2011

η γένεση της αμφιβολίας





Ο Σπινόζα τοποθετεί πρώτη όχι την αληθή ιδέα, όπως ο Ντεκάρτ, αλλά μια ψευδή αντίληψη.Δίνει ένα διαφορετικό παράδειγμα απο τον Ντεκάρτ, τη διαδεδομένη πεποίθηση για το μέγεθος του Ήλιου.Εφόσον υπάρχει μόνον η εντύπωση του αντικειμένου, δεν αμφιβάλλουμε, όπως ακριβώς οι χωρικοί που "παραξενεύονται κάθε φορά που ακούνε να λένε ότι ο ήλιος είναι πολύ μεγαλύτερος απο τη γήινη σφαίρα".Η αμφιβολία εμφανίζεται όταν αρχίσει κάποιος να σκέφτεται για τη γενική δυνατότητα των αισθήσεων να εξαπατούν.Αρχίζει όταν η αιτία μιας παράστασης μεταφέρεται από το εξωτερικό αντικείμενο στη λειτουργία του πνεύματος, όταν έστω συγκεχυμένα σχηματιστεί η ιδέα ενός αντικειμένου απο μιαν άλλη ιδέα.Η αμφιβολία δεν αίρεται όταν μάθουμε το μέγεθος του Ήλιου, αλλά συνεχίζεται όσο δεν γνωρίζουμε γιατί παριστάνεται μικρότερος από ό,τι είναι.
Από τη θέση της αμφιβολίας, δεν μπορεί κάποιος είτε να βεβαιώσει είτε να αρνηθεί ότι ο ήλιος είναι μικρότερος απο τη γήινη σφαίρα, σταματά όμως να πιστεύει, όπως οι άλλοι και όπως ο ίδιος πριν, ότι ο ήλιος είναι μεγαλύτερος απο τη γήινη σφαίρα.Στον Πρόλογο του έργου ο Σπινόζα περιγράφει την κατάσταση της αμφιβολίας του, καθώς βρίσκεται ανάμεσα στις συνήθεις αντιλήψεις για την οικονομία, την πολιτική και την προσωπική ζωή αφενός, και ένα νέο σχέδιο ζωής αφετέρου' ανάμεσα στην αντίληψη για το ύψιστο αγαθό ως τελικό αίτιο επιμέρους βουλήσεων και την αντίληψη για το ύψιστο αγαθό με αφετηρία το ποιητικό του αίτιο.Δεν ακολουθεί τον ελεγχόμενο τρόπο αυτοεξαπάτησης για να απαλλαγεί απο τις αμφιβολίες του, αλλά τη ριζική απο καρδιάς αναστολή της σκέψης, την αναστολή ταυτοχρόνως των προηγούμενων αισθημάτων και όλης της προηγούμενης πορείας ζωής.Για τον Σπινόζα, η αμφιβολία υπάρχει "εφόσον υπάρχουν δύο ιδέες που αντιπαρατίθενται".Αρχίζει εφόσον υπάρχει ήδη μια αληθής ιδέα, η οποία όμως δεν είναι ακόμη καθαρή στο νου' η προσποίηση, συν τοις άλλοις, καθίσταται περιττή.Η πορεία είναι ήδη δεδομένη' ο αναστοχασμός πάνω σε αυτήν και η ανάπτυξή της από νέα αφετηρία.

[Μ.Σπινόζα, Πραγμ.για την διορθ.του νου, επίμετρο Β.Γρηγοροπούλου, σελ 173]

10 comments:

xtina said...

"όταν λοιπόν επικεντρώθηκα στην πολιτική, δεν είχα πρόθεση να καταλήξω σε καινοφανή ή πρωτάκουστα συμπεράσματα, αλλά μόνο σε όσα ταιράζουν κατά τον καλύτερο τρόπο με την πράξη' και επιδίωξα να τα αποδείξω με βέβαιους και αναμφίβολους συλλογισμούς, συνάγοντάς τα απο την ίδια την κατάσταση της ανθρώπινης φύσης.Προκειμένου να εξετάσω ό,τι αφορά την επιστήμη αυτή με την ίδια ελευθερία πνεύματος στην οποία μας έχουν συνηθίσει τα μαθηματικά, αντί να περιγελάσω, να οικτίρω ή να αναθεματίσω τις ανθρώπινες πράξεις, μερίμνησα με ιδιαίτερη φροντίδα να τις κατανοήσω".
όπως έχει εκθέσει στον πρόλογο της πρώτης Πραγματείας, ο στόχος είναι διπλός, η γνώση του κόσμου, του δεσμού ο οποίος τον συνέχει και η συμμετοχή σε αυτήν τη γνώση όσο το δυνατό περισσότερων.Η Υπόσταση, η βασική έννοια της Ηθικής, το πράγμα ή πράξη στη μοναδικότητά της και στο σύνολο των τρόπων της συντάσσεται ως κείμενο στο οποίο μετέχουν και επικοινωνούν όσο το δυνατό περισσότεροι.
[Σπιν.Πραγμ.διορθ. νου/σελ 192]

στελιος . said...

Η κατανόηση οτι οι αισθήσεις δεν μπορούν να αποδώσουν όλη την πραγματικότητα είναι βασικά σωστή.
Ετσι δημιουργήθηκαν πολλές σχολές στην Φιλοσοφία πάνω στην δυνατότητα της Γνώσης, φτάνοντας μέχρι και την απόλυτη Σχετικόκρατία.
Η λύση του προβλήματος είναι η πράξη.
Εκεί δοκιμάζεται η αντίληψη που έχουμε για τα πράγματα και η αναθεώρηση τυχόν εσφαλμένων αντιλήψεών μας.
Συγχαρητήρια πάντως για τους προβληματισμούς που βάζεις , και όσοι παρακολουθούν το μπλογκ σου αισθάνονται ένα σκαλί πιο πάνω.

xtina said...

ευχαριστώ πολύ στέλιο
είναι μέρος του προσωπικού μου αναστοχασμού-που έχει κοινά και με άλλους και αναπτύσσεται χάρις αυτών.
εκτός απο τα σχόλια και τις παράλληλες αλληλεπιδράσεις μεταξύ ιστολογίων, η ίδια η οριζόντια δομή του ίντερνετ μας εκπαιδεύει ενδεχομένως σε έναν άλλο τρόπο σκέψης (μια παραλλαγή στην παρατήρηση του Μαρξ για την σχέση εργάτη/μηχανής), με την προυπόθεση της αναζήτησης της γνώσης.κι αυτή η περιπέτεια ξεκινάει απο ένα συναίσθημα
που δεν χωράει σε λόγια
καλησπέρα (με βροντές κι αστραπές!)

Ηχώ said...

"Ωχ! Πάλι Σπινόζα;;;!!!" σκέφτηκα. Διάβασα το ποστ και δεν κατάλαβα και πολλά. Ένας Μάκαρος, ξανασκέφτηκα, είναι ό,τι πρέπει. Πλην όμως, διάβασα και τα σχόλια και άρχισα να μπαίνω στο νόημα. Μερσί και στους δυο σας.

Καταπληκτικό το φιλμάκι με τους νάρκισσους.

Την καλησπέρα μου με βροντές, αστραπές και καταιγιδούλες... Μπιούτιφουλ ντέι!

Ηχώ said...

Thaddaeus or Thaddeus (Greek Θαδδαῖος, Thaddaios, from Aramaic תדי, Taddai) is a man's given name. It is most likely derived from the Aramaic word תדא, taddā, meaning 'breast', which would be a nickname for a close friend, as in 'bosom buddy', or a younger brother.

Alternate forms

Tadas - Lithuanian
Tadeo or Taddeo
Tadio
Tadzio
Tadeusz - Polish
Thaddaios...

Πηγή: http://en.wikipedia.org/wiki/Tadzio

Ηχώ said...

Jude was one of the Twelve Apostles of Jesus. He is generally identified with Thaddeus, and is also variously called Jude of James, Jude Thaddaeus, Judas Thaddaeus or Lebbaeus. He is sometimes identified with Jude, "brother of Jesus", but is clearly distinguished from Judas Iscariot, another disciple and later the betrayer of Jesus.

The Armenian Apostolic Church honors Thaddeus along with Saint Bartholomew as its patron saints. In the Roman Catholic Church he is the patron saint of desperate cases and lost causes.

Πηγή: http://en.wikipedia.org/wiki/Jude_the_Apostle

xtina said...

μερσί για τις αναφορές!

xtina said...

το βίντεο είναι συρραφή εικόνων απο την ταινία του Βισκόντι, Θάνατος στη Βενετία (απ'το ομώνυμο βιβλίο του Τόμας Μαν)με σαφείς αναφορές και στη γένεση της τραγωδίας του Νίτσε, απολλώνιο/διονυσιακό κλπ

xtina said...

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Apollo_west_pediment_Olympia_copy_MFA_Munich.jpg

η χειρονομία στο τέλος του φιλμ.

"O άναξ, ου το μαντείον εστι το εν Δελφοίς, ούτε λέγει ούτε κρύπτει αλλά σημαίνει."

σημεία δείξης

xtina said...

http://cantfus.blogspot.gr/search/label/%C2%AB%CE%9F%20%CE%98%CE%AC%CE%BD%CE%B1%CF%84%CE%BF%CF%82%20%CF%83%CF%84%CE%B7%20%CE%92%CE%B5%CE%BD%CE%B5%CF%84%CE%AF%CE%B1%C2%BB%20%CF%84%CE%BF%CF%85%20%CE%A4%CF%8C%CE%BC%CE%B1%CF%82%20%CE%9C%CE%B1%CE%BD